Su-dolu-bir-torba-sinekleri-uzaklastirabilir-mi
Kapısında su torbası asılı duran bir restorana gitmiş olabilirsiniz ve büyük ihtimalle “Bu da ne böyle?” diye düşünebilirsiniz. Sıcaklığı kontrol etmek için yeni bir yol mu yoksa sürahi masrafını kısmak için bir fikir mi? Sıcaklık üzerindeki etkisi tartışılır ama bu torbalar sinekleri ortamdan uzak tutmak amaçlıdır. İnsanlar restoranlara, evlerine, iş yerlerine su torbaları asarlar ve böylece sinekleri uzak tutmaya çalışırlar. Bu su torbası olayının pek çok farklı algılaması vardır. Bazıları torbanın içinde folyo parçaları olması gerektiğini diğerleri de bozuk para olması gerektiğini savunur. Bu konuyu ticaret dökmüş ve bu iş için özel su torbaları satan şirketler bile vardır. Çöplerde ve pis yerlerde yaşayan sinekler ortalıkta uçuşup durur ve mikrop taşırlar bu yüzden onları uzak tutmak istemeniz oldukça doğaldır. Sonuçta hem rahatsız edici hem de mikrop taşıyan canlılardır. İyi de bir su torbası bu konuda nassıl yardımcı olabilir? Yani işe yarar mı?
Su Torbaları ve Sinekler Neden Anlaşamazlar ?
Su torbası ile sinekleri kaçırma metodunun bir çok takipçisi vardır, restoran sahiplerinden mangal yapanlara kadar. Peki bu cidden işe yarar mı? Bazılarına göre sinekler bu sıvıyı büyük bir su yapısı sanmaktadır, bazılarına göre ise suda büyümüş yansımasını gören sinekler kaçarlar. Ama böcek bilimcilere ve patent sahiplerine göre en popüler iddia ışık kırılmasıdır.
Kırılma cam veya bir torba su gibi opak bir madde ışığın yönünü ve hızını değiştirdiğinde gerçekleşir. Işık normalde düz bir hat üzerinde ilerler. Bu efekte bir takım optik illüzyonlara sebep olur, mesela serap görmek.
Teoriye göre bazı böcek türleri özellikle de karasinekler kırılma nedeniyle şaşırırlar. Böceklerde bir çift kompleks yapıda göze sahiptirler, bu gözlerden her biri 3000 ila 6000 arasında tek bir gözden oluşur. Bunlar hareket edemez veya insanlar gibi nesnelere odaklanamaz ama dünyayı mozaik biçiminde görmelerini sağlar. Her göz bir puzzle parçası gibi bütünü tamamlar daha çok bir monitördeki piksellerin parça parça bütün bir görüntüyü oluşturması gibidir.
Karasinek yönünü ışığın geldiği yöne doğru ayarlarlar. Böcek bilimcilerden bazıları bu kompleks yapıdaki hassas gözler kırılan ışığı gördüğünde kafa karışıklığına sebep olur ve sinekler de kaçarlar. Bazı kişiler bu torbaların bütün uçan haşereleri uzak tuttuğunu iddia ederken diğer bir kısım da sadece karasinek gibi kompleks göz yapısına sahip böceklerin uzaklaştığını iddia etmektedir. Pek ikna olmadınız mı? Evet, bu konuda yalnız sayılmazsınız.
Su Torbası Efsanesi Çürütmek
Su torbalarının sinekleri kaçırdığı fikrine inanmayan bir çok insan vardır. Bir çok kişi bunu kocakarı inancı ve modern bir batıl inanç olarak görüyor. Bu başarı hikayelerinin bağlantı ve sebep sonuç ilişkisi arasındaki karmaşaya dayanarak üstünü çiziyorlar. Kapı kapı dolaşan bir pazarlamacının size inanılmaz bir teklif yaptığını düşünün: Sadece 30 liraya köpek balığı saldırısından sizi koruyacak bir kemer tokası satmayı teklif ediyor. Siz de bunu bir hafta takıyorsunuz ki yeterince uzun bir süre gibi ve hiç köpek balığı ısırığı yok. Bu sihirli kemer tokasının çalıştığı anlamına mı gelir? Köpek balıklarından korunmak ve kemer tokası arasında gerçekten bir bağlantı var mı? Biri diğerinin sonucu mu? Bunu anlamak için kemer tokasını takmadan önce ne kadar köpek balığı saldırısına maruz kaldığınızı düşünmelisiniz ve köpek balıklarının sizi rahat bırakmasına sebep olabilecek diğer nedenleri.
Eğer bütün bu faktörler dikkate alınmadıysa su torbalarının işe yaradığını düşünmek plasebo etkisi yüzünden olabilir. Tıbbi terimlerle konuşacak olursak, bu insanların tedavi hiçbir şeyi tedavi amaçlı kullanılmazken tedavi olduklarına inanmalarıdır. Aynı etki insanlar böcek sorunlarını çözdüklerini düşünürken de ortaya çıkabilir.
Ama ya durum daha kötü hale gelirse? Ya bu plasebo tedavi edilen problemi arttırırsa? North Carolina State Üniversitesinde böcek bilimci olan Prof. Mike Stringham su torbaları ve sinek efsanesini araştırırken buna benzer bir durum ile karşılaştı.
Stringham 13 haftalık bir saha çalışması ile ticari amaçlı bu su torbalarını 2 yumurta çiftliğine yerleştirdi. Stringham sineklerin aktivitesini beslendikten sonra bıraktıkları dışkılara göre ölçtü. Su torbası asılmış olan bölgelerde daha fazla sinek aktivitesi olduğu sonucuna vardı. Bununla birlikte çalışma doğal bir ışık altında gerçekleşti. Amaç su torbalarının yumurta çiftliğindeki sinek popülasyonunun azaltılmasına yardım edip etmediğini anlamaktı. Araştırma doğrudan güneş ışığının su torbalarının verimliliğini arttırıp arttırmadığını araştırmamıştı. Yani evlerdeki ve restoranlardaki su torbaları karasineklerin sayısını azaltıyor mu? Bunun doğruluğunu söyleyen mantıklı açıklamalar var ama aksini ispatlayan da bir takım kanıtlar var. Ne olursa olsun, hala dünyanın her yerinde bu kapılara asılmış su torbalarından bulabilirsiniz.
