Kisilik-nasil-degerlendirilir
Kişiliğimizi davranışlarımız belirler. Soyut olan kişiliğin değerlendirilmesi zordur ve birçok yöntem kullanılır. Kişilik değerlendirmelerinde tipik davranışlarla ilgilenir, en iyi davranışla değil.Kişilik testleri genellikle klinik ortamlarda ve yapılandırmadan uygulanır. En kısa haliyle bu testlerde kullanılan yöntemlere göz atacak olursa 4 başlık altında toparlayabiliriz:
Bireysel Görüşme: Klinik ortamlarda denek ile terapistin karşılıklı konuşması yoluyla uygulanan testtir. Bu testte terapistin nitelikleri de çok önemlidir. Terapist; dikkatli güvenilir, ilgili, profesyonel olmalıdır.
Bu test sırasında hasta terapistinden etkilenebilir – ki bu sık görülen bir durumdur- buna TRANSFER denir. Eğer terapist hastadan etkilenirse bunada da KARŞI TRANSFER denir.
Bazen yapılandırılmış görüşmeler işe yarayabilir. Hem içerik hem soru sayısı önceden belirlendiği için, kişiler arası karşılaştırma yapılabilir. Hiç karşılaşmayacağımız bilgilerle karşılaşabiliriz.
Gözlem: Birebir deneği gözlemlemektir. Genellikle çocuklar üzerinde ya da toplu yerlerde uygulanır. Fakat doğrudan kişiyi gözlemlemek çok sağlam bilgiler vermeyebilir. İzlenildiğini düşünenler yapaylaşabilir. Gözlemi sistematik hale dönüştürmek gerekir.
Objektif Testler: Gözlemci yorum ve görüş bildiremez. Standart biçimde uygulanır ve yorumlanır. Çoğu kez kendini bildirim testleridir.(bilgiyi veren denektir)
En yaygın kullanılanı MMPI’dır. (The Minnesota Multiphasic Personality Inventory ) Yetişkinler için 704, ergenler için 654 maddeyle ölçülür. Normal bireylerle bazı psikiyatrik tanı grubuna girenleri birbirinden ayırmak için alt bölümlere ayrılmıştır. Süre sınırı yoktur. Deneklere sorular yöneltilir ve “evet” “hayır” “bilmiyorum” şeklinde yanıtlamaları istenir.
Projektif Testler: Bir uyaran gösterilir kişinin nasıl yorumladığına bakılır. Belirsiz yapılandırılmamış malzemelerin kullanıldığı testlerdir.
- RORSCHACH: Mürekkep lekesi testi diye de bilinir. Deneklere yaşlarına, eğitim düzeylerine ve psikopatolojisine göre farklı şekillerde uygulanabilir. Mürekkep lekeleriyle şekillendirilmiş kağıtlar deneğe gösterilir ve ne gördüğünü anlatması istenir. Deneğin resimlere ilgi duyup hemen cevap vermesi ya da tam tersi vermemesi de bu hastanın ilgi ve dikkat alanları için önemli bir noktadır. Süre sınırlaması yoktur. Normal bireylere, çeşitli ruhsal hastalığı olanlara ve geri zekalılara da uygulanabilir;fakat uygulayanın dikkatini iki katına çıkarması ve daha titiz davranması gerekmektedir.
- TAT(tematik algı testi): Elle çizilmiş resimlerin deneklere gösterilip yorum alındığı testlerdir. Kadınlar ve erkekler için ayrı ayrı kartlar bulunurken bir de iki cins için de ortak kartlar bulunmaktadır. Her resim bir öykünün parçasıdır. Başı sonu ya da bir kahramanı olabilir. Böyle bir öykü anlatın tarzında oluşur. Grup şeklinde de yapılabilir, örneğin iki kadın bir erkek gibi. O zaman kartların sayısı değişmektedir. Deneklerin normal olarak her resme ortalama beş dakika bakmaları gerekmektedir. Zaman uzun olduğunda denek uyarılmalı,teşvik edilmeli,cesaretlendirilmelidir. Deneğin hikayesinin neresine düşüncesini yoğunlaştırdığı tespit edilmelidir.
- CÜMLE TAMAMLAMA: Kelime çağrışım testlerinin doğal ve mantıki bir sonucudur. Deneğe bir ya da iki kelime verilir ve cümleyi tamamlaması istenir. Testi uygulayanın özel yeteneklere sahip olması gerekmez. Bu testle çok çabuk sonuca varılır. Zaman bakımından ekonomiktir. Zeki bir denek tarafından niyet anlaşılabilir, yine de bu test de diğer projektif testler kadar geçerlidir. Ve yapılandırılmışlığı daha da aza indirgemek için cümleler sadece tek kelimeyle örneğin “ben…” “sen…” şeklinde oluşturulabilir.
