Malta
Malta Güney Avrupa'da, Akdeniz'de adalar,Sicilya'nın güneyinde yer almaktalar. Malta takımadaları 3 adadan oluşur: Malta,
Gozo ve
Comino. Takımadalar arasında en büyüğü olan Malta 237 km², Gozo 68 km² ve Comino 2 km² yüzölçümüne sahiptir. Adalar, Sicilya'nın güneyinde yer almaktalar.
Genel bakış
Nüfus: Yaklaşık 400,000 nüfusa sahip olan Malta'da kilometrekareye 1200 kişi düşmektedir. Başkent La Valetta, kuzeydoğuda 20.000 nüfuslu bir limandır. Malta, o kadar sık köy ve kasabalarla doludur ki, tüm ülke 400 bin nüfuslu orta büyüklükte bir şehir sayılabilir.
Yüzölçümü: 321 Km kare. Malta, ülkeye adını veren büyük Malta adası ile bunun kuzeybatısındaki 67 km karelik küçük Gozo adasından ve bunların arasında yer alan Comino adacığından (3 km kare) ibarettir. Asıl malta adası 246 km karedir.
Etnik Dağılım: Yerli Malta'lılara ve konuştukları dile "maltız" denir. Adada, yüzyıllar önce Arapça konuşulurdu. "Maltız" dili, Arapça'dan türemiştir; içinde bolca
İtalyanca kelime vardır. Maltız'lar
Arap-
İtalyan karışımı denizci bir ulustur. Ülkede Maltız'ların dışında 49.000 İtalyan, 40.000 İngiliz ve 12.000 Arap vardır.
Dini Dağılım: Roman Katolik %90. Ülkedeki Müslümanların sayısı 14.000 kadardır.
Konuşulan Diller: Ülkenin 2 resmi dili (Maltaca ve İngilizce) bulunmaktadır. Bunun yanısıra İtalyanca da geniş bir kesimce kullanılmaktadır.
Eğitim ve Okur Yazarlık: 6 - 16 yaşlar arasındaki temel eğitim ücretsiz ve zorunludur. Ülkedeki okur yazarlık oranı %84'dür.
İş Gücü: Toplam 148.085 kişi. Bunlardan %37'si kamu sektöründe, %28'i servis sektöründe, %25'i imalat ve sanayi sektöründe, %2'si tarım sektöründe ve %8'i diğer sektörlerde çalışmaktadır.
Yıllık Büyüme Hızı : %3.4
Ortalama İnsan Ömrü : 78 yıl
Kişi Başına Düşen Yıllık Gelir : 15,000 ABD Doları
Enflasyon Oranı : %2.5
Para Birimi : Malta Lirası (yakında Euro'ya geçiş yapılacaktır)
Yabancı Öğrenciye Çalışma İzni: Malta'da yabancı öğrencilere çalışma izni yoktur.
Mesai Saatleri
Sanayi :
Pazartesi-Cumartesi 09:00 - 19:00
Bankalar:
Pazartesi-Perşembe: 8:00 - 12:00. Öğleden sonraları genelde bankalar kapalıdır.
Cuma günleri mesai 14:30 - 16:00 arasıdır. Cumartesi günleri bazı şubeler 8:00 - 11:30 arası çalışmaktadır.
Kamu Kurumları:
Yaz: 07:30 - 13:30
Kış: 7:45 - 17:15
Mağazalar:
Pazartesi-Cuma arası 09:00 - 19:00 saatleri arası açık. Ancak bir çok mağaza öğle saatlerinde 3 saat kapalı kalmaktadır. Bazı turistik yerlerde mağazaların kapanma saatleri gece 22:00'ye kadar uzayabilmektedir. Cumartesi günleri mağazalar daha kısa süreyle çalışır. Pazar günleri mağazaların önemli bir kısmı kapalıdır.
İklim
Ülke iklimi, genellikle ılımandır. Yağmur şiddetli yağar ancak çok kısa sürer. Kar, fırtına ve sis ülkede hiç bilinmeyen kavramlardır. Kasımdan Nisana kadar ortalama 14 derecelik kış yaşanır. Mayıstan Ekime kadar ortalama 32 derecelik yaz sıcakları hüküm sürer. En sıcak aylar Temmuz ortasından Eylül ortasına kadardır ancak akşamları nispeten daha serindir. Yağmurlar genelde Kasım-Ocak ayları arasında aralıklarla yağar.
Elektrik Sistemi
Malta'da Elektrik Voltajı 240 Volt, 50 Hz'dir. Ülkede kullanılan 2 tür priz sistemi vardır. Biri Türkiye'deki ile aynıdır ancak diğeri için priz adaptörü gerekir.
Yönetim
Malta bağımsız ve demokratik bir cumhuriyettir. Meclis’te 65 millet vekili bulunur. Milletvekilleri, tek aşamalı oy ve nüfusa orantılı temsil sistemiyle seçilmektedir. İdare yetkisi başbakan ve bakanlar kuruluna aittir. Bakanlar kurulu, ağırlıklı partiden seçilir ve Valetta’da bulunan ‘Grand Master’s Palace’ daki Great Hall of Knights’da görev yapar.
Cumhurbaşkanı, meclis tarafından beş yıllık bir süre için seçilir ve devletin başıdır.
Cumhurbaşkanı idare yetkisine sahiptir ancak bakanlar kurulunun önerileri doğrultusunda hareket etmek zorundadır. Devleti temsil etme görevi cumhurbaşkanına aittir. Şimdiki Malta cumhurbaşkanı 1999’da törenle göreve getirilmiş olan Profesör Guido de Marco’dur. Hem Başbakan hem de muhalefet başkanı, cumhurbaşkanı tarafından görevlendirilir. Bakanlar kurulu, başbakanın da önerileri üzerine cumhurbaşkanı tarafından göreve atanır. Bütün görevliler meclis üyesi olmak zorundadır.
İki büyük politik parti vardır: sosyalizm taraftarı Partit Tal-Haddiema veya Malta İşçi Partisi (MLP), ve ekonomik olarak daha liberal eğilimi olan Partit Nazzjonalista, veya Milliyetçi Parti (PN). 1998 yılındaki milletvekili seçimlerinde Milliyetçi parti oyların %51.81’ ini topladı ve 35 koltuk kazandı. İşçi Partisi ise oyların %48.97’sini toplayarak 30 koltuk alabildi. Milliyetçi parti başkanı Dr Eddie Fenech-Adami Malta’nın şu anki başbakanıdır. Bir dahaki seçimler 2003 yılında yapılacaktır.
Malta, Birleşmiş Milletler, İngiliz Uluslar Topluluğu, Avrupa Konseyi ve Avrupa’ daki Emniyet ve İşbirliği Organizasyonuna üyedir. 1990 yılında, Milliyetçi Parti başkanı Eddie Fenech-Adami tarafından yapılan, fakat daha sonra İşçi Partili başbakan Alfred San’ın 1996-98 yılları arasında kısa süren idare döneminde geri çektiği, AB’ye üyelik başvurusu üzerine politik tartışmalar sürmektedir. Bu üyelik başvurusu 1998 eylül ayında Milliyetçi partinin tekrar seçilmesiyle yenilenmiştir ve Malta şu anda önde gelen adaylardan bir tanesidir.
Coğrafya ve İklim
Malta Adaları toplam 316 km2’ lik bir alan kaplar; İstanbul'un yarısından biraz daha küçüktür. Yerleşim alanı olarak kullanılan üç ada (Malta, Gozo, Comino) ve yerleşim alanı olarak kullanılmayan iki küçük ada (Cominotto ve Filfla) vardır. Bu adalar, Akdeniz’in ortasında, Sicilya’nın 93 km güneyinde, Tunus’un 290 km doğusunda ve Libya’nın da 290 km kuzeyinde bulunmaktadır.
Malta Adaları’ndaki en yüksek nokta, güneybatı kıyıda bulunan Ta Zuta ’dır (253m). Bu yüksek plato, güneybatı kıyıda uçurumlarla çevrilmiştir, güneyde ve doğuda ise, inişli çıkışlı ovalara doğru alçalmaktadır. Kuzeybatı Malta, geniş vadilerle ayrılan, kuzeydoğu ve güneybatıdaki sıra sıra yassı tepeleriyle bilinir: Victoria Lines kayaları, Bajda Tepesi, Mellieha Tepesi ve Marfa Tepesi. Gozo’da arazi, güneyde ve batıda, yüksek kıyı uçurumlarıyla, yassı dağlardan ve yamaç setlerinden oluşmaktadır. En yüksek nokta Gharb’ın güneyinde bulunan Ta’Dbiegi’ dir (190m).
Bazı vadilerde setler ve çiftçilik yoğun olarak bulunsa da, toprak genellikle ince ve kayalıktır. Az sayıda ağaç vardır. Yılın büyük bir zamanı, güneşin beyazlattığı taşlık araziyi yumuşatmak için, az sayıda yeşillik mevcuttur. Kayda değer tek istisna, güneyde yüksek Dingli kıyı kayalarıyla korunan, portakal ağaçları ve çam ağaçlarıyla verimli bir vadi olan, Buskett Bahçeleri’dir. Yüzey suyu ve kalıcı ırmak ya da dere yok denecek kadar azdır. Su tabakası, başlıca temiz su kaynağıdır. Bu kaynak, deniz suyundan tatlı su elde etmeye yarayan çok sayıda, büyük arıtma tesisleri tarafından desteklenmektedir.
İklim
Malta’da tipik Akdeniz iklimi hakimdir; kışları ılık, yazları ise sıcak ve kurak geçer. Yıllık toplam yağış oranı düşük, yaklaşık 580mm’dir. Yağışlar, genellikle ekim ve şubat ayları arasında görülür. Yaz ortasında yağış, nadiren hava sıcaklığının gündüz 34°C’nin üzerine (bunaltıcı bir sıcaktır) çıktığı zamanlarda meydana gelir. Kışlar sert değildir. Ocak ayında günlük ortalama altı saat gün ışığı mevcuttur ve gündüz sıcaklık 15°C civarındadır.
Rüzgarlar Malta ikliminin belirleyici özelliklerindendir. Denizden gelen soğuk meltem rüzgarı yazın serinleticidir ama kışın kuzeydoğu yönünden esen grigal rüzgarı liman duvarlarına çarpan dalgaları kuvvetlendirir ve Gozo’ya yapılan feribot seferlerinin aksamasına neden olur. İlkbahar ve sonbaharda güneydoğu xlokk (sirok) rüzgarı, bazen Kuzey Afrika’dan eserek nemli ve sıklıkla sisli durumların oluşmasına yol açar.
Deniz sıcaklığı, adaların çevresinde, kış ortasında 14.5°C’ den, ağustos ve eylül aylarında 25°C’ ye kadar değişir.
Çevre ve Doğa
Nüfus artışı, yerleşim alanlarının çoğalması ve gelişmesi, hava kirliliği ve doğal alanların korunmasındaki yetersizlik, çevre açısından adalar üzerinde büyük oranda etkili olmuştur. Sadece bir tane çöp arıtım tesisi vardır ve kanalizasyon arıtılmadan direk denize boşaltılır. Aynı zamanda temiz su sıkıntısı da yaşanmaktadır. Tek doğal su kaynağı topraktan gelmektedir ve bu da büyük oranda tarlalardan gelen nitrat atıklarıyla kirlenmektedir. Bu sorun, bir çok büyük arıtma tesisinin kurulmasıyla bir parça çözülmüştür.
Hava kirliği, arabaların, kamyonların ve otobüslerin (bir çoğu eski olan), Büyük Liman çevresindeki kapalı yollarda birikmesinden, kömürle çalışan elektrik santralleri ve fabrikaların yol açtığı kirlenmeden kaynaklanır. Böyle küçük bir alanda atıkların kontrol altında tutulması git gide soruna yol açmaktadır. Malta hükümeti, 1991 yılında, kalkınma bölgelerini ve önemli ekolojik alanları belirleyen bir Çevre Koruma Kanunu çıkarttı ancak bir çok önemli sorun hala çözüm beklemektedir.
Bitki Örtüsü ve Hayvanlar
Malta doğal bitki örtüsü yönünden zengin değildir. Adanın büyük bir bölümünü ekili alanlar oluşturur. Diğer bölgeler ise genellikle çorak ve kayalıktır. Tek geniş ormanlık alan, Halep çamlarının hakim olduğu Buskett Bahçeleri’dir. Dağ tepelerinin ve kıyı kayalıklarını oluşturan sert kireçtaşı, kekik, biberiye ve böğürtlen çalılarının yetişmesine ve tipik Akdeniz bitki örtüsü olan zeytin ağaçlarının ve ılgın ağaçlarının büyümesine elverişlidir. Deniz rezenesi, deniz karanfili, sütleğen ve dikenli çöven, deniz kenarındaki kayalıklarda görülebilir ve nadir yetişen parazitimsi bir bitki olan Cynomorium coccineus, Gozo’da Dwerja bölgesinde mevcuttur.
Seyrek bitki örtüsü toprağa bağlı vahşi hayat için yetersizdir. Ancak bir avuç sıçan, fare, kirpi, gelincik ve kır faresi bulunur. Tavşanlar, neredeyse soyları tükeninceye kadar avlanmıştır. Geko ve kertenkeleler oldukça yaygındır (koyu yeşil ve kırmızı renkte olan Lacerta filfolensis sadece Filfla adasında görülür). Üç tür yılan vardır ve hiçbiri zehirli değildir.
İçinde, serçelerin, kaya güvercinlerinin, keten kuşlarının, tarla kiraz kuşlarının, gümüş martıların ve gök ardıç kuşlarının da (Malta’nın milli kuşudur, 25 sentlik madeni paranın üzerindeki resim bu kuşa aittir.), bulunduğu on iki tür yerel kuş vardır. Ama 150 den fazla kuş türünün kışın ülkeyi ziyaret eden göçmen kuşlar olduğu bilinmektedir.
Malta ve Gozo çevresindeki temiz ve berrak denizler, çok sayıda çeşitli deniz hayvanının yetişmesini sağlar ve Avrupa’nın dört bir yanından gelen dalgıçlara ev sahipliği yapar.
Jeoloji
Jeolojik olarak Malta Adaları’nı, Akdeniz’in dibinden su yüzeyini geçene kadar kıvrılarak yukarıya çıkan denizdibi yığınları oluşturur. Bu kıvrılma hareketi, tektonik Afrika kıtasının güneye ve Avrupa kıtasının kuzeye kaymasıyla, aralarında meydana gelen sıkışmanın sonucudur. Bu sıkışma devam etmektedir ve aynı zamanda Etna ve Vesuvius yanardağlarıyla, İtalya’nın güneyinde ve Malta’da sıklıkla görülen depremlere de sebep olmaktadır.
Malta’yı oluşturan kayalar, yedi ile otuz milyon yaşları arasındadır ve tabakalar halinde üst üste yığılmışlardır. Aşağıdan yukarıya dört ana tabaka vardır: Aşağı Mercan Kireçtaşı, Globigerina Kireçtaşı, Mavi Kil ve Yukarı Mercan Kireçtaşı. Kireçtaşları, özellikle, yuvarlak kabuklu fosil birikiminin çok fazla olduğu, Aşağı Mercan Kireçtaşı ve Globigerina Kireçtaşı’nın kesiştikleri yerde, fosiller bakımından zengindir.
Aşağı ve Yukarı Kireçtaşları dayanıklıdırlar. Güneybatı Malta ve Ta’ Cenc yüksek kıyı kayalarıyla, Gozo’nun dağlarının yassı doruklarını saran kayalıklarıyla hava koşullarına karşı da dirençlidirler. Altın rengi Globigerina Kireçtaşı daha yumuşaktır. Orta ve doğu Malta’nın büyük bir bölümünün temelini oluşturur. Yapışkan Mavi Kireçtaşı besin değeri bakımından zengindir ve Gozo’nun daha verimli olan topraklarını oluşturur. Bunu batı ir-Rama’daki dağlarda görebilirsiniz.
Yerel madenciler kolayca işlenebilen Globigerina Kireçtaşını franka diye adlandırırlar; daha sert olan mercan kireçtaşına ise zonqor denir. Her ikisi de adaların güçlendirilmesinde yaygın olarak kullanılmıştır.
Din ve Dil
Roma Katolik Hıristiyanlığı devletin resmi dinidir ve devlet okullarında öğretilmesi zorunludur. Ancak Malta anayasası ibadet özgürlüğü yani laiklik maddesini de içerir. Nüfusun %98’i Roma Katolik Kilisesi’nin üyesidir.
Malta ve Gozo iki ayrı piskoposluk bölgesidir: Malta piskoposu Villetta’daki St John Katedrali’nde, Gozo piskoposu ise Victoria’daki Assumption Katedrali’nde yer alır.
Dil
Malta’nın anadiline ‘Malti’ adı verilir. Bazı dilbilimciler, bu dilin kökeninin M.Ö 1000 yılında Malta’ya yerleşmiş olan Fenikelilere uzandığı görüşündedir. Ancak bir çok dilbilimci, bu dilin, batı Kuzey Afrika’nın sahip olduğu Arap lehçesiyle bağlantılı olduğunu öne sürmektedir. Dil, Arapça bir yapıya ve gramere sahiptir, ancak, Sicilya dilinden, İtalyanca, Fransızca ve İngilizce’den gelen kelimelerle de karışmıştır. Malti, Latin alfabesiyle yazılan tek Sami dilidir.
Malti, hukuksal alanlarda, mahkemelerde, kullanılan dildir, ancak hem Malti hem de İngilizce resmi dil sayılır. İngilizce, okullarda, çocuklara erken yaşlardan itibaren öğretilir ve hemen hemen herkes iyi derecede İngilizce bilir. Malta’nın İtalyan TV. kanallarını çekmesi sayesinde, bir çok insan, İtalyanca da bilir. Seyrek de olsa, Fransızca ve Almanca da konuşanlar vardır.
Ülkede hemen herkesin İngilizce bilmesi, dünyanın bir çok ülkesinden yabancı öğrencilerin İngilizce öğrenmek için Malta'ya gelmesine etkili olmaktadır. Malta'daki İngilizce dil kursları ülkenin en önemli gelir kaynaklarından biridir.
Eğitim
Eğitim beş ve 16 yaşları arasında zorunludur. Devlet okullarında ve kilise okullarında (kilise okulları devlet tarafından desteklenmektedir) ücretsizdir.
İlköğretim 5-12 yaş grubunu kapsar. İki sene süren ortaöğretimden sonra, bazı öğrenciler meslek okullarına, sanat merkezlerine devam ederler. Diğerleri ise orta son sınıfa devam edip, altıncı kademeye veya teknik okullara geçerler.
Eğitime ayrılan bütçenin, sağlığa ayrılan bütçeden daha fazla olmasına rağmen, Malta’da okuma yazma bilmeyenlerin nüfusa oranı %10’dur.
1592 yılında Cizvitler tarafından kurulmuş olan Malta Üniversitesi, İngiltere dışında kalan tüm İngiliz Uluslar Topluluğu içinde bulunan en eski üniversitedir.
Üniversite eğitimi Malta vatandaşlarına ücretsizdir ve öğrencilere yıllık maaş ödenir. Eğitim programları arasında tıp, hukuk, mimari, mühendislik, eğitim, sanat ve bilim, teoloji ve diplomatik çalışmalar mevcuttur. 1997’de kayıtlı 7500 öğrenci vardı. Diğer eğitim kurumları arasında ise Hemşirelik Okulu, Sanat Okulu ve Dramatik Sanatlar Akademisi bulunur.
Uluslararası Deniz Kanunları Enstitüsü Malta’da kurulmuştur.
Kültür ve Sanat
Malta, özellikle el yapımı danteller, dokuma kumaşlar ve gümüş işleri (telkari) gibi el sanatlarıyla tanınır. Dantel yapımı, Malta’ya, muhtemelen 16. yüzyılda Şövalyelerle gelmiştir. Dantel işlemek özellikle Gozo adasındaki köylü kadınların geleneksel rolüydü. Dantel yapımı, her ne kadar gelişmiş bir endüstri halini almış olsa da, günümüzde de kadınların kapı eşiklerinde oturup dantel masa örtüleri ördüklerini görmek mümkündür.
Adaya, gümüş işler (telkari) üretme sanatı, muhtemelen 17. yüzyılda, o zamanlar büyük ölçüde İspanya’nın etkisi altında olan, Sicilyalılar yoluyla gelmiştir. Maltalı gümüşçüler hala geleneksel metotlar kullanarak çok güzel gümüş işler üretirler. Turistlerin taleplerini karşılayabilmek için çok fazla gümüş eşya üretilmektedir.
Diğer el sanatları arasında, dokuma, örgü ve cam eşya üretimi vardır. Özellikle cam eşya üretimi, tüm dünyaya züccaciye ihraç eden küçük ve faydalı bir endüstridir.
MİMARİ
Malta’nın mimari mirası iki etki altında kalmıştır: St John Şövalyeleri ve Roma Katolik Kilisesi.Bu ikisi birlikte, 16. ve 18. yüzyıllar arasında Avrupa’ya yayılan, barok tarzı mimarinin, çeşitli, ayrıcalıklı örneklerini yarattılar.
16. yüzyılın Malta’lı en büyük mimarı Geralmo Cassar (1520-86)’ dır. Geralmo Cassar, St John Şövalyelerinin Rodos’tan Malta’ya gelmelerinden 10 yıl önce, Birgu adlı bir balıkçı köyünde doğmuştur. Valletta’nın istihkam duvarlarını tasarlamış olan askeri mühendis Francesco Laparelli’nin asistanı olarak çalışmıştır. Roma’da mimari üzerine eğitim görmüştür. Aralarında, Grand Master’s Palace, St John katedralinin ön cephesi ve Şövalye hanlarının da bulunduğu, Malta’nın en iyi yapılarından birçoğunun tasarımı ona aittir.
Oldukça üretken bir mimar olan Tommaso Dingli (1591-1666), Malta’da bir çok kilise inşa etmiştir. En önemli eseri, henüz 22 yaşındayken tasarlamış olduğu Attard’daki Santa Maria Kilisesi’dir. Lorenzo Gafa (1630-1704), içlerinde Mdina ve Gozo katedrallerinin de bulunduğu, ada’nın Malta barok tarzında sahip olduğu tasarımların en iyi örneklerini yaratmıştır.
Malta barok tarzında çalışmış olan diğer önemli mimarlar, Giovanni Barbara (Plazzo de Vilhena, Mdina, 1730), Giuseppe Bonnici (Eski Gümrük Binası, Valetta, 1747) ve Domenico Cachia’dır (Castile et Leon Hanı, Valetta,1744).
RESİM
Mimaride olduğu gibi sanatta da komşu İtalya’nın etkileri görülür. Birçok İtalyan sanatçı (en ünlü olarak Caravaggio) Malta’ya davet edilmiştir ve bir çok Malta’lı sanatçı da eğitim görmek üzere İtalya’ya gitmiştir.
17. yüzyılın en büyük ressamı, Mdina’daki kiliseler ve katedraller için resimler yapan ve St John Katedrali’nin kubbe fresklerini boyayan Mattia Preti’dir (1613-99). Clabria, Italya’da doğmuş olmasına rağmen, 30 yıl boyunca Malta’da yaşamış ve çalışmıştır. En iyi eserlerinden bazıları Valletta’daki Güzel Sanatlar Müzesinde görülebilir.
Giuseppe Cali (1846-1930) portre sanatçısıydı. Aynı zamanda dini bir sanatçıdır, kiliseler için bir çok resim çizmiştir ve Mosta Dome’daki freskler ona aittir.
Günümüzdeki Malta’lı sanatçıların sergileri, düzenli olarak Valletta’daki Güzel Sanatlar Müzesinde açılmaktadır. Dikkate değer isimler arasında, Anthony Calleja (1995-?) ile Pawlu Grech (1938-?) bulunur.
HEYKEL
20. yüzyılda yaşamış olan, Antonio Sciortino (1817-1947), Malta’nın önde gelen heykeltıraşlarından biridir. Valletta’daki Ulusal Güzel sanatlar Müzesinde sergilenen Arap Atları eseri gibi, canlı ve etkileyici kompozisyonlar yaratmıştır. Valletta ve Floriana arasındaki Şehir Girişi otobüs terminalinin ortasında bulunan Trition Fıskiyesi başta olmak üzere, Malta’nın halka açık alanlarını süsleyen heykellerin bir çoğunu Vinvent Apap (1938-?) yaratmıştır.
EDEBİYAT
Pietro Caxaro’ya ait 15. yüzyılın ortalarında yazılmış olan epik şiir Cantilena, Malta dilinde yazılmış olduğu bilinen en eski edebi eserdir. Ancak, 19. yüzyıla kadar, Malta’da edebi dil İtalyanca olarak kalmıştır. Bu dönemin önemli yazarları arasında, Gan Anton Vasallo (1817-67) ve Guze Muscat Azzopardi (1853-1927) bulunur. Anton Manwel Caruana (1838-1907) tarafından yazılıp, 1889 yılında yayımlanmış olan Inez Farrug, Malta dilinde yazılmış olduğu bilinen ilk edebi romandır.
Carmelo Psaila (1871-1961), en çok bilinen ve sevilen Malta’lı yazarlar arasında yer alır. Carmelo Psaila, Dun Karm takma adıyla, adanın II. Dünya Savaşı sırasında yaşadığı zorlukları, sarsıcı bir tarihsel yaklaşımla anlatarak, Malta’nın milli şairi haline geldi. Anton Buttigieg (1912-1983) diğer önemli şairdir. Lirik şiirlerinde ve hafif bir mizah unsuru katarak yazdığı kısa hikayelerinde, adanın manzarasının ve insanın doğayla ilişkisinin özünü ele almıştır.
Modern yazarlar arasında, hem İngilizce hem de Malta dilinde eserler üreten, yazar ve oyun yazarı Francis Ebejer (1925-1993) göze çarpar. Romanları, gelenekler ve modernizm arasındaki çatışmalarla ilgilidir. Derleme hikayelerden oluşan ‘For Rozina A Husband’ adlı kitap İngilizce okunabilir. Malta Üniversitesinde Malta Dili Profesörü olan Oliver Friggieri (1947-?), Malta’nın en iyi bilinen ve en üretken romancısıdır.
Toplum ve Davranışlar
Malta, güney İtalya’ya benzer gelenekleri ve tutumlarıyla, oldukça muhafazakar bir ülkedir. Roma Katolik Kilisesinin, etkisi azalmakta olsa da, günlük yaşamda hala önemli bir yeri vardır. Vaftiz törenleri, evlilikler ve cenazeler hala kiliselerde gerçekleşir (evlenme törenleri gelinin doğduğu bölgedeki kiliselerde yapılır). Ayrıca takvimdeki en önemli gün de her yıl kutlanan dini festa’ dır. Boşanma ve kürtaj yasal değildir. Ancak, boşanmanın yasallaştırılması yaygın olarak tartışılan bir konudur.
Yapılması ve Yapılmaması Gerekenler
İbadet yerlerine, kutsal sayılan yerlere ve Kiliseye şort, kısa etek, veya kolsuz bluzlarla gitmeyin. Zaman zaman görülse de plajlarda üstsüz güneşlenmek yasal değildir. Eğer üstsüz güneşlenmek istiyorsanız, tepki gösterebilecek olan yerel halktan uzak, ıssız yerleri tercih edin. Toplu taşıma araçlarında sigara içmek yasaktır.
Hayvanlara Karşı Olan Tutum
Kuş avlamak hala çok popüler bir boş zaman geçirme aktivitesidir, aynı zamanda da yabancı ziyaretçiler için adanın hiç de hoş olmayan bir yönüdür. Başlıca avlar üveyik ve yaban akını kuşları olsa da, avcılar serçeden kırlangıca kadar, neredeyse uçan her şeye hedef alırlar. Avcı gümeleri (bir çeşit pusu) ülkenin daha sessiz köşelerinde görülebilir ve silah sesleri de akşam yürüyüşlerine yaygın olarak eşlik eder.
Tuzakla kuş avlamak da oldukça popülerdir. Kırsal bölgelerde görebileceğiniz, zayıfça birbiri üzerine konmuş küçük taş kuleler ve metal direkler serpme ağları desteklemek ve içlerinde yem olarak kullanılan kuşların bulunduğu kafesleri tutmak içindir. Floryalar oldukça yaygın olarak kullanılan yem hayvanlarıdırlar ve onları, Valletta’daki marketlerde alınıp satılırken görebilirsiniz. Sonuç olarak, Malta’da her yıl yarım milyon kuşun vurulduğu veya tuzaklara yakalandığı hesaplanmıştır.
1980 yılında, kısa bir av sezonu belirleyen (22 Mayıs’tan 31 Ağustos’a kadar), birçok kuş türünü koruyan (özellikle göçebe kuşları) ve avlanmayı belli bölgelerde tamamen yasaklayan kanunlar düzenlenmiştir. Mellieha Körfezindeki Ghadira Doğal Koruma alanında, Filfla adasında, Buskett Bahçelerinde, Ta’Qali bölgesinde ve Gozo’nun Ta’Cenc dağlarında avcılık yasaklanmıştır. Ancak, bu yasalar sık sık çiğnenmektedir ve yeterli ölçüde denetlenmemektedir.
Önemli Olaylar
Festiler (bayram günleri) Malta köy ve aile yaşamının çok önemli bir parçasıdır. Geçen 200 yıl içerisinde, Maltalılar, basit köy festivallerini, geliştirip, çarşamba gününden pazar gününe kadar süren beş günlük gösterişli kutlamalara dönüştürdüler. Her köyün, genellikle kendi koruyucu azizlerini kutlamak için düzenlediği bir festası vardır. Bir çok festival yazın gerçekleşir ve festivalin başlamasından günler önce adada gelecek kutlamanın habercisi olan havai fişeklerin sesi yankılanır.
Önemli havai fişek gösterileri, genellikle cumartesi geceleri, bir veya daha fazla yerel bandonun eşliğinde gerçekleşir. Pazar günü, Pontificial High Mass (Papanın resmi giysiler içinde yönettiği, ekmek ve şarabın takdisi ayini) sabah 9:15 ile 19:00 arasında kutlanır. Daha sonra koruyucu azizin heykeli, bandolar, havai fişekler, kestane fişekleri ve kilise çanları eşliğinde geçit töreniyle dolaştırılır. Daha sonra insanlar, festival alanının etrafında dolaşan gezici yemek kulübeleri tarafından satılan yemeklerin veya qubbajt (helva) gibi şekerlerin tadın bakmak, içki içmek ve sohbet etmek için barlara dağılırlar.
Eğer ziyaretiniz sırasında bir festi düzenlenmişse siz de katılın. Malta Tourist Authority de özel günleri belirten yıllık bir takvim yayınlamaktadır.
Şubat/Mart
Malta Maratonu: Geniş uluslar arası açık arazide Mdina’dan Sliema’ya yol yarışı.
Karnaval : Lent’ten (Paskalya’dan önceki 40 günlük perhiz dönemi) önce gelen süslü elbiseler ve grotesk maskelerle geleneksel geçit törenlerinin yapıldığı bir hafta süren renkli bir kutlamadır. Bu kutlama bütün adada yapılır ancak esas geçit töreninin yeri Valletta’dır.
Nisan
Malta Uluslar arası Bisiklet Yarışı
Haziran
L-Immarja: Tarım gösterilerinin, geleneksel at yarışlarının da yer aldığı hasat bayramı. Festivallerin merkezi Rabat’dır. Orta Malta bölümündeki L-Immarja Festivali’ne bakınız.
Temmuz
Uluslararası Ticaret Fuarı: Naxxar’daki Exhibition Grounds’da yer alır.
Malta Caz Festivali: Popülaritesi gittikçe artan bir festivaldir. Valletta’nın kale duvarlarının yanında açık hava performanslarının da sergilendiği bu festival haziranın üçüncü hafta sonunda gerçekleşir.
Farsons Yemek & Bira Festivali: Caz festivalinden hemen sonraki hafta sonunda gerçekleşir.
Eylül
Malta Uluslararası Havacılık Gösterisi: Uçak ve hava sporlarının sergilendiği gösteri.
Ekonomi
Malta’da yaşam standartları yüksektir. Enflasyon (%2 - %3civarında) ve işsizlik (%5 civarında) oranı düşüktür. Malta’nın ekonomik stratejisi, turizm endüstrisinin, imalatın ve mali hizmetlerin geliştirilmesi üzerine kuruludur.
Özellikle turizm, hızla büyümektedir. Adalar, 1960 senesinde, yıllık 20.000 turiste ev sahipliği yapmışken, bugün, büyük bir çoğunluğu Britanya, Almanya ve İtalya’dan gelen, 1.2 milyon turisti ağırlamaktadır. Turizm, Malta’nın milli gelirinin %40’ını oluşturur ve 30.000 civarında insanın bu alanda çalışmasını sağlar. Şu anki strateji, Malta’nın turizm endüstrisini, eski moda ucuz ve eğlenceli tatil paketi imajından arındırıp, konferans gezileri, kültür ve eğitim turları, gemiyle yolculuk gibi geniş pazarlar geliştirerek, üst seviyeye taşımaktır. Bu strateji, Paceville yakınlarındaki yeni yapılmış olan Portomaso binası ve liman tesisi ile, Vittoriosa’ daki eski Cottonera rıhtımını ‘süper yatlar’ için bir limana dönüştürme planıyla hayata geçmiştir.
Özellikle, elektronik, giyim, ayakkabı ve dokuma kumaş gibi yüksek kalite malların imalatı Malta ekonomisinin diğer bir önemli sektörünü oluşturur. Devlete ait olan Malta Gemi Onarım Havuzları ve Malta Gemi Yapım Tersanelerinde 6000 civarında işçi çalışmaktadır. 1991’de Marsaxlokk Körfezinde açılan Malta Serbest Yük Gemisi Terminali, Malta’yı Akdeniz için önemli bir aktarma ve dağıtım merkezi haline getirmiştir. Aynı zamanda, devlet, Malta’yı uluslararası finans merkezi olarak geliştirmek amacıyla ortaya yeni ölçü birimleri çıkarmaktadır. Bütün bu pozitif hareketlere karşın, hala uğraşılması gereken büyük bir bütçe açığı vardır.
Malta, ucuz kayıt ücretleri ve esnek denetim prosedürlerinden faydalanan 3000’den fazla gemisiyle, gemicilikte en çok uluslu ülkelerden biridir. Buna rağmen, Malta’ya kayıtlı gemiler, içlerinde Aralık 1999’da Fransa açıklarında batarak 10.000 ton petrolün denize akmasına sebep olan Erika adlı tankerin de bulunduğu, altı ciddi deniz kazasıyla, 1998-99 yılları için dünyanın en kötü güvenlik kayıtlarına sahiptir.
Çalışma Saatleri
Bankalar
Bankalar hafta içi sabah 8:30’dan 12:30’a veya 12:45’e kadar, (bazı bankalar öğleden sonra da açıktır) ve 1 Ekim-14 Haziran arasında cumartesi günleri sabah 8:30’dan öğlene kadar açıktır. Yazın çalışma saatleri cumartesi günleri hariç (11:30’da kapanırlar) aynıdır (ancak bazı bankalar öğleden sonra da açıktır). Malta uluslararası hava alanında, bütün sene boyunca, 24 saat açık yabancı döviz büroları vardır.
Müzeler
Bütün devlet müzelerinin standart çalışma saatleri (Tarxien tarih öncesi tapınakları, Hagar Qim, Mnajdra ve Ggantija da dahil olmak üzere): 1 Ekim ile 15 Haziran arası, hafta içi ve cumartesi günleri 8:30’dan 17:00’ a kadar, Pazar günleri ise 8:15’den 16:00’a kadar; 16 Haziran ile 30 Eylül arası 7:45’den 14:00’a kadardır (resmi tatillerde kapalıdır). Bilgi almak için Müzeler Departmanını arayın (230711).
Özel Ofisler
Büro ve ofisler, hafta içi sabah 8:00’dan 13:00’a, 14:30’a, 15:00’a veya 17:302a kadar açıktır. 1 Ekim ile 30 Haziran arası ise, cumartesi günleri 8:30’dan 13:00’a kadar açıktır. Temmuz ve Eylül ayları arasında ise, hafta içi 7:30’dan 13:30’a kadar açıktır.
Eczaneler
Eczaneler hafta içi genellikle sabah 8:30 dan 12:30, 16:00 ve 19:00’a kadar, sadece cumartesi günleri ise sabahleyin açıktır. Geceleri ve hafta sonları açık olan nöbetçi eczanelerin listesi hafta sonu gazetelerinde bulunabilir.
Mağazalar
Mağazalar genellikle sabah 9:00’dan 13:00’a kadar ve yine, 15:30’dan 16:00’a ve 19:00’a kadar açıktır. Yazın turistik bölgelerde genellikle tam gün açık olurlar.
Para
Malta lirası (çoğul liri (Lm)), 100 sentlere bölünmüştür. 1c, 2c, 5c, 10c, 25c, 50c ve 1Lm madeni para, 2Lm, 5Lm, 10Lm ve 20Lm banknotları vardır. Para genellikle pound olarak adlandırılır ve bazen £ simgesi kullanılır.
Döviz Oranları
Bankalar, her zaman, otel ve restoranlardan daha iyi oranlar sunarlar. Malta’ya götürebileceğiniz veya Malta’dan çıkarabileceğiniz maksimum Malta parası miktarı 50/25 Lm’dir. Ülkeden ayrılırken yanınızda çok fazla liri bulundurmamaya dikkat edin çünkü Malta dışında bir yerlerde liri bozdurmanız kolay olmayacaktır.
Döviz İşlemleri
Havaalanında sadece yolculara hizmet veren 24 saat açık bir döviz bürosu vardır. Feribot yoluyla gelen yolcular feribot terminalinde hiçbir döviz bürosunun bulunmadığını bilmeliler.
Nakit
Nakit paralar, otellerde, bankalarda, döviz bürolarında ve bazı turist mağazalarında değiştirilebilir.Valletta, Sliema, Bugibba gibi, yabancı para verip anında yerine Mlata parası alabileceğiniz başlıca turist şehirlerindeki bankalarda 24 saat açık döviz makineleri bulunur. Bir çok Avrupa parası ile, Amerikan doları yaygın olarak kabul edilir.
Seyahat Çekleri & Euro Çekler
Başlıca bütün seyahat çekleri otellerde, bankalarda ve döviz bürolarında bozdurulabilir. Paund, sterlin, Alman markı ve Amerikan dolarları en çok tercih edilen para birimleridir. Bankalar otellerden daha büyük oranlar önerirler ancak, her işlem için 20c’den 25c’ye kadar olan bir ücret talep ederler. Seyahat çeklerinizi bozdururken pasaportunuzu yanınızda bulundurmanız gerekir. Günde 70Lm’ye kadar olan euro çeklerini bankalarda veya otellerde bozdurabilirsiniz.
ATM’ler
Malta’daki bütün ana şehirlerde, kredi kartı ve PIN kullanarak nakit Malta parası çekebileceğiniz ATM’ler vardır. Ancak, çekilen paranın minimum £1.50 tutarında veya çekilen paranın %1.5 oranında bir ‘işlem ücreti’ alınacaktır ve kredi kartı borcunuzu ödeyene kadar nakit para faizi de ücrete eklenecektir.
Kredi Kartları
Visa, MasterCard ve American Express kredi ve alışveriş kartları, otellerde, restoranlarda, mağazalarda, seyahat acentelerinde ve kiralık araba acentelerinde yaygın olarak kullanılabilir.
Uluslararası Transferler
Western Union yoluyla Mlata’ya para transferi yapabilirsiniz. Size en yakın büroyu öğrenmek için 0800 773773 numaralı telefonu arayınız.
Fiyatlar ve Alışveriş
Ülkedeki enflasyon düşük olsa bile, Malta Avrupa standartlarına oranla daha ucuzdur. Eğer her gün için 10Lm’lik bütçe ayırabilirseniz, güzel bir otelde konaklama, restoranda basit bir yemek, yol üstünde düzgün bir hafif yemek ve sizi idare edecek oranda soğuk içecek alabilirsiniz. Eğer kendi yemeklerinizi kendiniz pişirirseniz, masraflarınız daha da düşük olacaktır. Özellikle durgun sezonlarda, günlük 15Lm ile 20Lm harcayarak, yüzme havuzlu bir otelde kalıp, daha iyi restoranlarda yemek yemenin tadını çıkarabilirsiniz.
Aşağıdaki liste yoğun sezon fiyatlarını göstermektedir:
Hostel (Yurt) kişi başı 4Lm
Budget hotel(İndirimli otel) kişi başı 8Lm
Mid-range hotel kişi başı 15Lm
Top end hotel kişi başı 25Lm
Hamburger, patates & içecek 1.80Lm
Güzel bir restoran kişi başı 6Lm
Kaliteli bir restoran kişi başı 12Lm
Bir ekmek 11c
Bir şişe yerli bira 30c(barda)
Bir şişe yerli şarap 1.30Lm(markette)
Bir şişe kaliteli şarap 8Lm (restoranda)
1L petrol 32c
Otobüs yolculuğu 15c
Comino’ya tekne gezisi 11Lm
Araba kiralama günlük 8Lm
Yerel telefon 10c
Yerel gazete 15c
Alışveriş
Danteller, dokuma kumaşlar, gümüş işler (telkari), çanak, çömlek ve cam eşyalar gibi el yapımı ürünler, ülkenin her tarafında bulunabilir. El örgüsü kıyafetler oldukça ucuz olabilir, ancak, bir şey almadan önce etrafı iyice dolaşmanızı öneririz. Valletta’daki, Pjazza San Gawn’da yer alan Malta Crafts Center veya Ta’Qali Crafts Center dolaşmaya başlamak için güzel yerlerdir. En ekonomik mallar Gozo’da bulunur.
Posta & Haberleşme
Malta güvenilir bir posta servisine sahiptir. Posta şubeleri birçok köy ve kasabada mevcuttur. Pjazza, Castile, Valletta’da tarafınıza haber verilmesi yoluyla, size gelen mektup veya paketlerin postanede bekletilmesini sağlayan bir servisi bulunur ancak bu servisten yararlanabilmeniz için Malta, Valletta’daki Genel Posta Merkezine, posta müdürüne, bu servisten yaralanmak istediğinizi belirten bir mektup yazmanız gerekir.
Yerel posta ücreti 6 cent; Türkiye'ye ve Avrupa ülkelerine hava yoluyla gönderilen kartpostal veya mektuplar 16 cent, Amerika’ya gönderilen kartpostal veya mektuplar 22 cent ve Avustralya’ya gönderilen kartpostal veya mektuplar ise 27 cent tutarındadır.
Telefon
Telefon kulübeleri sokaklarda ve Maltacom bürolarında yaygın olarak mevcuttur. Madeni parayla çalışan telefon kulübeleri sarı, kartla çalışanlar gümüş renktedir. Maltacom bürolarından (ülkenin telefon şirketidir), postanelerden ve kırtasiyelerden 2Lm, 3Lm veya 5Lm’ye telefon kartı alabilirsiniz. Merkes Maltacom Paceville, Triq San Gorg, Mercury House’ta bulunue ve 24 saat açıktır. Diğer bürolar Valletta, Nofs in Nhar’da (07:00 ve 18:00 saatleri arasında açıktır) ve Sliema, Triq Bisazza’da (08:00 ve 23:00 saatleri arasında çıktır) bulunur.
Şehir içi telefon görüşmeleri 10 cent tutar. Akşam altı ve gece yarısı arasında ve Cumartesi-Pazar günleri (yoğun olmayan günlerde) yapılan uluslararası görüşmelerde %20 indirim uygulanır. Gece yarısından sabah saat sekize kadar yapılan görüşmelerde (gece tarifesi) ise %36’ya varan indirim uygulanır. Amerika’yla yapılan üç dakikalık bir görüşme, 1.50Lm (standart tarifede), 1.20 (yoğun olmayan günlerde) ve 96c(gece tarifesinde) tutar.
Bunun bir alternatifi olarak Malta'da cok yaygin olan Internet Telefon Sistemlerini kullanabilirsiniz. Bu sistemlerle Turkiye'yi dakikası 10 cente aramaniz mumkundur.
Uluslararası direk arama kodu 00’dır. Yurt dışından Malta’yı aramak için uluslararası bağlantı kodu 356’yı (Malta’nın kodu) ve aramak istediğiniz numarayı tuşlayınız. Malta’da alan kodları yoktur.
Malta’da Avrupa, Avustralya ve Yeni Zelanda’yla uyumlu olan fakat Amerika ve Kanada’nın GSM1900 operatörüyle uyumlu olmayan, GSM900 mobil telefon ağı kullanılır. Eğer GSM telefonunuz varsa, servis sağlayıcınızla, telefonunuzun Malta’da kullanılmasıyla ilgili görüşün ve uluslararası yönlendirmeli görüşmelerden kaçının (Şehir içi görüşmeler için oldukça pahalı). Vodophone’dan (482820), William J. England Ltd’den (244562) ve Powerwave Ltd’den (345566) günlük 5Lm’ye veya haftalık 20Lm’ye cep telefonu kiralayabilirsiniz.
Faks ve teleks servisleri Maltacom bürolarında mevcuttur.
Email & Internet Kullanımı
Malta oldukça gelişmiş bir iletişim ağına sahiptir. Gozo’da bir tane, Malta’da ise yarım düzine internet kafe vardı ve yakın zamanda bu sayı mutlaka artacaktır. Fiyatlar değişiklik gösterse de, genellikle bir saatlik internet kullanımı 1.50 Lm civarındadır.
Eğer emailinizle bağlantıda olmak için Malta’nın internet kafelerini kullanmak istiyorsanız, emailinize ulaşmak için üç adet bilgiyi yanınızda bulundurmayı unutmayın: mail sağlayıcınızın ismi (POP veya IMAP), kullanıcı adınız ve şifreniz. ISP veya internet sağlayıcınız size bu bilgileri verecektir.
Vize ve Gümrük
Malta, 1 Şubat 2003’den itibaren Türklerden vize istemektedir. Bir çok Avrupa ülkesinden, Amerika, Japonya, Libya, Fas ve Tunus’tan, ayrıca, İngiliz Milletler Topluluğu’na üye ülkelerden (İngiltere, Yeni Zelanda, Kanada ve Güney Afrika ) gelen turistlerden üç aya kadar süren ziyaretler için vize istemez (Hindistan ve Pakistan hariç).
Vizeyi İstanbul’daki Malta Fahri Konsolosluğu’nun yardımları ile alabilirsiniz. Türkiye’de resmi temsil edilmeyen Malta İstanbul’da Fahri Konsolosluk tarafından temsil edilmektedir. Vizenizi bu fahri konsolosluğun yardımları ile alabilirsiniz
Gümrük
Kişisel eşyaların vergi yükümlülüğü yoktur. Kişi başına serbest eşya izni: 1L alkol, 1L şarap, 200 adet sigara veya 100 adet küçük sigara veya 50 puro veya 250g tütün, 60ml parfüm ve 250ml eau de toilette. Malta’da yaşamakta olan kişilere getirilen 50Lm’yi geçen hediyelerden vergi alınacaktır.
Et ve kümes hayvanları (pişirilmiş veya çiğ) ile bitki ve bitki ürünleri (toprak dahil), ülkeye getirilmemelidir, bu nedenle, yılbaşı için getirmeyi planladığınız hindiden veya hediye olarak getirmeyi planladığınız saksı çiçeğinden vazgeçin. saksı çiçeklerinden bahsetmişken, yasal olmayan herhangi bir uyuşturucu maddeyi ülkeye sokarken yakalanmanız sizi hapse gönderecektir. Kişisel kullanım için az miktarda kenevir bile bulundurmanın hapis cezası vardır.
Kadınlara Karşı Olan Tutum
Malta batılı standartlara göre muhafazakar bir toplum sayılabilir. Bu gün bile, kadınlardan ev hanımı ve anne olmaları beklenir, ancak, çalışan kadın sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Genç erkeler Akdeniz maço tarzını benimsemiş olsalar da, genellikle agresif değillerdir. Malta’da, yalnız seyahat eden kadınları olağandışı herhangi bir tehlike beklemez. Genel geçer önlemler alınmalıdır ancak, çok fazla sorunla karşılaşılmaz. Eğer yalnızsanız, Paceville ( St Julian’daki gece kulübü bölgesi) biraz hareketli olabilir, ancak güvenli bir yer sayılır. Gzira’da (Sliema’nın güneyi), gece yalnız yürümek tavsiye edilmez çünkü orası genelevlerin merkezidir.
Engelli Yolcular
Malta devletinin engelli yolcuların ülkeyi ziyaret etmesi hakkındaki politikası ulaşım şartlarını geliştirmektir. Ancak, özellikle Valletta’nın dik yamaçlı sokakları gibi, bir çok tarihi bölgede tekerlekli sandalye ile rahatça dolaşmak imkansız olmasa da, oldukça güçtür. Bununla birlikte, Hagar Qim, Tarxien’deki tarih öncesi tapınaklar, Valletta’daki Arkeoloji Müzesi ve Malta Experience gibi bir çok bölgeye ulaşım rahatça sağlanabilir. Bir çok pahalı otel tekerlekli sandalye ile dolaşmak için müsaittir ve bazılarının özellikle engelli konuklar için tasarlanmış odaları vardır. Malta Touristy Authority tekerlikle sandalye kullanan ziyaretçiler için donatılmış otellerin bir listesini verebilir.
Organizasyonlar:
Triq il-Kibra San Guzepp ve Santa Venera’da bulunan The National Commission for Persons with Disabilities (Engelli İnsanlar Milli Kurulu, Tel: 487789), Malta’da seyahat eden engelli yolculara ulaşabilecekleri yerler ve faydalanabilecekleri kolaylıklar hakkında bilgi verebilir. Corradino Hill, Paola’daki Rehabilitasyon Merkezi’nde bulunan The Association for the Physically Handicapped (Fiziksel Engelliler Derneği, Tel: 693863)’de faydalı bilgiler verebilir.
Yaşlı Yolcular
Malta, özellikle kışın güneş ışığının keyfini çıkarmak için ekonomik tatil bölgeleri arayan, İngiliz emeklileri gibi bir çok yaşlı insan için oldukça popüler bir bölgedir. Bir çok tur operatörü özellikle 50 yaşın üstündeki yolcular hedef alan tatiller düzenlemektedir. Malta’da 65 yaşın üzerindeki insanlar bütün devlet müzelerine ücretsiz olarak girebilirler.
Çocuklarla Yolculuk
Malta aile tatilleri için güzel bir yerdir. Çocuklar her yerde hoş karşılanır. Çocukları meşgul edecek bir çok aktivite vardır. Eczanelerde bebek maması, emzik ve çocuk bezi gibi bir çok çocuklara yönelik ürün bulabilirsiniz.
Çocuklar Malta turları veya limanda bir tekne gezisinden keyif alabilirler. Yazın, bir çok turistik tesiste şnorkel takımı, kano veya plastik bot gibi eşyalar kiralayabilirsiniz. Mellieha Koyu’nda çocukların güvenli bir şekilde yüzebileceği bir kumsal bulabilirsiniz.
İçinde su kaydıraklarının, oyun bahçelerinin bulunduğu The Splash & Fun Park (Tel: 342724) Bahar ic-Caghaq’da yer alır. Anchor Koyu’ndaki Popeye Village (Temel Reis Köyü), Temel Reis adını hiç duymamış olsalar dahi, küçük çocuklar tarafından her zaman sevilen bir yer olmuştur. Biraz daha büyük çocuklar için (kolay kolay korkmayan) diğer bir seçenek de, ürkütücü ses efektleri ve kanlı işkence sahneleriyle dolu olan, Mdina Dungeons (Mdina Zindanları)’ı ziyaret etmektir.
Biraz daha pahalı olan eğlenceler arasında, Sliema ve Bugibba’dan kalkan altı cam kaplı teknelerde gezmek ve helikopterle dolaşmak yer alır.
Zaman Dilimi
Malta, GM/UTC saat diliminden Mart ayının son pazarından Ekim ayının son Pazarına kadar iki saat öndedir. Yılın geri kalan kısmında ise bir saat öndedir. Türkiye'den her zaman 1 saat geridir.
Ölçü Birimleri
Türkiye’deki gibi, Malta da metrik sistem kullanır. Ancak, İngiliz sömürge döneminden kalma kanunlar, bazı barlarda, galonun sekizde biri oranında bardaklar kullanılmasında ısrarcıdır.
Çamaşır
Sliema ve Bugibba’nın başlıca turist bölgelerinde bozuk parayla çalışan çamaşırhaneler vardır. Ancak bunlar, bir yıkama başına 2.50 LM civarında ücret alan pahalı sayılabilecek yerlerdir. Çamaşır makinesi, kurutma makinesi ve ütüden ücretsiz veya az bir miktar karşılığında faydalanabileceğiniz bir çok büyük otel ve apartman tesisinin konukların kullanımına açık çamaşırhanesi vardır.
Tuvaletler
Malta’da genellikle park girişlerinde ve köy meydanlarına yakın yerlerde bulunan bir çok umumi tuvalet vardır. Tuvaletler genellikle temiz ve düzenlidir. Eğer Türkiye’deki gibi bir bekçi varsa, çıkarken kapıya yakın bulunan bir tabağın içine bahşiş bırakmak görgülü bir davranış olacaktır.
Yürüyüş
Eğer köylerde, kırsal alanlarda yürüyüşe çıkarsanız, milli bir hastalık olan kuş avcılarına veya tuzaklara karşı dikkatli olun. Dağ tepelerini kaplayan küçük taş kulübeler avcı gümeleridir (bir çeşit pusu). Daha avcıları görmeden atış seslerini duyarsınız. Avcılığın yasak olduğu dönem 22 Mayıs ve 31 Ağustos arasıdır.
Acil Durumlar
Ambulans için 196’yı arayın. Gwardamanga’da bulunan St Luke Hastanesi (Tel: 241251) Malta’nın merkez hastanesidir (Valletta’nın kuzeybatı surlarının burnunda yer alır). Aynı zamanda Craig Hastanesi olarak da bilinen Gozo General Hastanesi (Tel: 561600), Gozo’daki başlıca tıbbi müdahale merkezidir. Her iki hastanenin de 24 saat açık acil servis bölümleri vardır. Genel ilk yardım, yerel polikliniklerden sağlanabilir.
Eczaneler hafta içi genellikle sabah 8:30 dan 12:30, 16:00 ve 19:00’a kadar, sadece cumartesi günleri ise sabahleyin açıktır. Geceleri ve hafta sonları açık olan nöbetçi eczanelerin listesi hafta sonu gazetelerinde bulunabilir.
Gerekli telefon numaraları
Polis 191
Ambulans 196
İtfaiye 199
Kurtarma Helikopteri 244371
Sahil Güvenlik 238797
Telefon Rehberi 190
Denizaşırı Operatör 194
Saat Kontrol 195
Devlet Bilgi Hattı 153
