Benin
Benin Afrika'nın batısındaGine Körfezinde, kuzeyinde
Nijer ve Yukarı Volta, doğusunda
Nijerya, batısında
Toga Devleti, güneyinde
<="" a="">
Gine Körfezi (Atlas Okyanusu)ile çevrili bir devlet. Eski ismi Dahomey Cumhuriyetiydi. Batı
Afrika'nın en küçük devletlerinden birisidir.
Tarihi
Bilinen en eski tarihi 16. asra dayanmaktadır. Bu zamanlarda Avrupalılar ilk olarak buralara gelmişlerdir. Geldiklerinde Dahomey Krallığı bulunuyordu. Portekizliler ve diğer Avrupa ülkeleri 16. asrın son çeyreğinde burada köle ticareti yapmışlar ve bir kısım halkı Yeni Dünyaya götürmüşlerdir. Avrupalılarla bilhassa Fransızlarla iyi ilişkiler içinde bulunmuşlar; 18. asırda ülkeye doğu taraflardan gelen Yorubolar hakim olmuşlardır. Dahomey Krallığını ellerine geçiren bu kabile ülkeyi bir asır (19. asra kadar)yönetmişlerdir. Yoruboların iktidarı kaybetmeleri üzerine zaten ekonomik olarak ülkeyi kendisine bağlamış olan Fransa, 1904 yılında ülkeyi istila etmek suretiyle sömürgesi haline getirdi. 1958'e kadar Fransız sömürgesi olan ülke, 1958'de içişlerinde bağımsızlık kazandı. 1 Ağustos 1960'ta ise tamamen bağımsızlığına kavuştuktan sonra Dahomey Cumhuriyeti adını almış; 1975'te ise ismi Benin Halk Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir.
Fiziki Yapı
Doğu-batı uzunluğu 125 km ve kuzey-güney uzunluğu ise 670 km olan Benin, Atlas Okyanusu sahillerinde kıyı boyunca 2,5 km genişlikte kumlu bir şeride sahiptir. Bu kumlukların gerisinde bataklıklar ve ormanlıklardan sonra ülke sabit bir eğimle kuzeye gittikçe yükselir. Ülkenin kuzeyi, dağlık ve ovalık bölüm olmak üzere ikiye ayrılır. Kuzeybatıda bulunan Atakora Sıradağları ortalama 330-930 m yüksekliğe sahiptir. Kuzeydoğu kesiminde yer alan verimli ovalar ise Bargou ve Kandi ovaları olarak bilinirler.
Ülkenin önemli akarsuları güneyde bulunmaktadır. Kuzey kesimleri Nijer Nehrinin Benin'deki kolları sulamaktadır. Güney bölgesinde bulunan Queme Nehri, Atakora Dağlarından doğar. Sonra 450 km yol katederek Nokoue Gölüne dökülür. Mono Irmağı, Benin-Toga sınırının güneybatı sınırını çizdikten sonra, Gine Körfezinde Atlas Okyanusuna karışır. Güney bölgesinin diğer bir önemli nehri olan Coutfo ise Toga'da doğar ve Aheme Gölüne dökülür.
Önemli gölleri ise, önemli ırmaklarının döküldüğü Nokoue ve Aheme gölleridir. Nokoue Gölü başşehir olan Porto-Novo civarındadır. Aheme Gölünün en önemli özelliği fazla suların Gine Körfezine (Atlas Okyanusuna)akıtılmasıdır.
İklim
Genel olarak sıcak bir iklime sahip olan ülkede iki farklı iklim tipi görülür. Ülkenin güney kesimlerinde ekvator iklimi hüküm sürerken, kuzey kesimlerinde tropikal bir iklim hakimdir. Güney bölgeleri senenin bütün aylarında ortalama aynı sıcaklığa sahiptir. Ayrıca gece-gündüz sıcaklık farkı yoktur. Bol yağış alan bölgenin senelik yağış ortalaması 1041 milimetreyi geçer. Kuzey bölgelerde iklim değişir. Gece-gündüz sıcaklık farkı artar, yağışlar nisbeten azdır. Kuzey bölgesinde mayıs-eylül ayları arası yağışların bol olduğu mevsimdir.
Tabii Kaynakları
Tabii kaynakları bakımından oldukça fakir bir ülkedir. Ülkenin güneyindeki bataklık, bölgenin kuzeyinde ormanlık bir kuşak ülkeyi doğu-batı istikametinde kaplar. Yer altı madenleri az miktardadır. Atakora Dağlarında demir bulunmuştur. Ülkenin kuzeybatı kesimlerinde altın madeni işletilmektedir. Ayrıca fosfat da bulunmuştur. Gine körfezindeki kara sularında 1968 yılında petrol bulunmuş ise de işletilmemektedir.
Nüfus ve Sosyal Hayat
4.776.000'den fazla olan nüfusunu çeşitli etnik gruplar ihtiva eder. Kilometrekareye 40.8 kişi düşer. Güney kesimlerinde doğudan (Nijerya'dan)gelen bir zamanlar ülkede iktidarı elinde bulunduran Yorubolar, kuzeyde ise Fons ve Bariba kabileleri yaşar. Kabile hayatının devam ettiği Benin'de, göçebe olarak yaşayan Fovlani ve Peul aşiretleri de vardır. Halk genellikle tarımla uğraşır. Resmi dili Fransızca olan ülkede okul ve resmi yerlerde Fransızca kullanılmakla beraber, halk kendi mahalli lisanlarını devamlı kullanırlar. Halkın % 17'si Müslüman, % 65'i Animist, kalanı ise Katolik mezhebine dahil Hıristiyanlardır. Okuma-yazma oranı düşük olup % 11'dir. Eğitim, devlet kontrolünde yapılır. Eğitim serbesttir. Orta öğretime devam eden öğrenciler ve halk 9 ay eğitim gördükten sonra üç ay da askeri ve ideolojik eğitimden geçirilmektedir. Benin Üniversitesi 1970'de açılmıştır. Basın ve yayın tamamen hükumet tarafından yapılmaktadır. İki radyo ve bir TV istasyonu ile 5000 basan günlük Ehuzu Gazetesi hükumet tarafından idare edilmektedir. Çalışanlar için sosyal haklar tanınmamıştır, sağlık tesisleri de yetersizdir.
Siyasi Hayat
1960'ta Dahomey Cumhuriyeti adıyla bağımsızlığını kazanan ülkede, 1964'te hazırlanan ilk anayasa ile başkanlık sistemine dayanan bir idare kuruldu. 1965'te yapılan bir darbe neticesinde anayasa feshedildi 1968'de tekrar hazırlanan anayasa, başkanlık sistemini kaldırmıyordu. 1972'de yapılan yeni bir darbe ile bu anayasa kaldırıldı ve cunta idareyi ele geçirdi. Ülke, askeri cuntalar tarafından Marksist-Leninist bir rejimle idare edilmeye başladı. 1975 senesinde ülkenin adı "Benin Halk Cumhuriyeti" olarak ilan edildi. İhtilal lideri cumhurbaşkanıdır. 69 üyeli bir millet meclisi vardır. Bu meclisin 30 üyesi sivil, kalanı askeri kişilerden müteşekkildir. Hepsi tayin suretiyle işbaşına gelir.
Ekonomi
Halkın çoğunluğu tarımla uğraşır. Kahve, hurma, yer fıstığı, tütün, fasulye, biber, patates yetiştirilir. Bol miktarda dış ülkelere satar. Yağ hurması ürünlerinden büyük miktarda gelir sağlar. Ormanlık bölgelerde bol miktarda Hindistan cevizi bulunur. Son zamanlarda kıyılardan uzak kesimlerde petrol bulunmuştur. Fakat henüz işletilmemektedir. Bazı küçük hayvanları besleyip, dış ülkelere satarlar. Kıyı bölgelerde balıkçılık yapılır.
Sanayisi kurulmamıştır. Sanayi mamüllerini dışardan ithal eder. Kireç taşı yatakları işletilmektedir. Dış yardımlara büyük ihtiyaç duymakta ve bütçesinin denkliğini böylelikle sağlamaktadır. Daha çok Fransa'dan yardım almaktadır.
